Άρθρα

Η ιστορία των καπέλων

Ένα απ’ τα πιο αναγνωρίσιμα καπέλα φορέθηκε από έναν άντρα της εποχής του χαλκού (με το παρατσούκλι Ότζι) του οποίου το σώμα όπως και το καπέλο βρέθηκαν παγωμένα σε ένα βουνό ανάμεσα στην Αυστρία και την Ιταλία περίπου  το 3.300 π.Χ. Όταν βρέθηκε φορούσε κάπα από δέρμα αρκούδας με βιδωτό σφιγκτήρα, αποτελούμενο από δυο δέρματα ραμμένα μεταξύ τους, βασικά, όπως ένα ρωσικό καπέλο γούνας αλλά χωρίς τα πτερύγια.

Τα πρώτα εικονογραφικά σχέδια ενός καπέλου βρέθηκαν σε έναν πίνακα ζωγραφικής στην Thеbеѕ, της Αιγύπτου, τα οποία απεικονίζουν έναν άντρα να φοράει ένα κωνικό ψάθινο καπέλο, χρονολογούμενο περίπου στο 3.200 π.Χ.

Καπέλα φορούσαν συχνά στην αρχαία Αίγυπτο. Πολλοί Αιγύπτιοι ανώτερης τάξης είχαν τα κεφάλια τους ξυρισμένα, και τα κάλυπταν με ένα μαντήλι που υποτίθεται ότι τους κρατούσε δροσερούς. Επίσης, οι αρχαίοι Μεσοποτάμιοι φορούσαν συχνά κωνικά καπέλα, τα οποία ήταν κάπως σαν ένα ανεστραμμένο αγγείο.

Το μαντήλι κάποτε χρησίμευε ως σύμβολο εξουσίας. Για παράδειγμα, στην αρχαία Αίγυπτο μόνο ο Φαραώ μπορούσε να φοράει μαντίλι από ριγέ ύφασμα, πάνω στο οποίο τοποθετούνταν το στέμμα. Όλες οι άλλες τάξεις, εκτός από τους σκλάβους, ήταν ικανοποιημένες με περούκες από φυτικές ίνες. Όσο πιο πλούσιος ήταν κάποιος, τόσο μεγαλύτερη ήταν η περούκα και πιο περίτεχνες οι μπούκλες.

Στην Αρχαία Ελλάδα, άντρες και γυναίκες είχαν ακάλυπτο το κεφάλι, μόνο κατά τη διάρκεια ταξιδίων έβαζαν ένα χαμηλό στρογγυλό καπέλο με πλαίσιο (ένας γρήγορος Ερμής με ένα τέτοιο καπέλο αναπαρίσταται ως απεσταλμένος των θεών σε τοιχογραφίες και γλυπτά). Κατά τη μεσαιωνική περίοδο, οι άνδρες και οι γυναίκες φορούσαν κάπες και αδιάβροχα με κουκούλες. Οι κουκούλες είχαν διάφορες μορφές. Μερικές φορές το τέλος μιας κουκούλας ήταν τόσο μακρύ που κρεμόταν κάτω από τη γραμμή της μέσης. Κατά τη μεσαιωνική περίοδο, οι μαντίλες θεωρούταν στόλισμα και αγαθό πολυτελείας. Οι άνθρωποι διακοσμούσαν τις μαντίλες τους με φτερά (ή μάτσα από φτερά), γούνες, κορδέλες και κοσμήματα.


Από την Ανατολή η μόδα με τα τουρμπάνια είχε έρθει στην Ευρώπη. Τα τουρμπάνια κυκλοφόρησαν ευρέως. Τα φορούσαν άνδρες και γυναίκες. Από παλιά, οι Ανατολικοί Σλάβοι όλων των κοινωνικών τάξεων φορούσαν κάπες που εξείχαν προς τα πάνω. Οι αγρότες φορούσαν κάπες με υψηλό στέμμα που στένευε στην κορυφή φτιαγμένα από τσόχα. Υπήρχαν επίσης χαμηλά καπέλα με στρογγυλή λωρίδα γούνας και βελούδο ή μπροκάρ κορώνα, τα οποία ήταν γνωστά ως murmolki.

Τα πιο μοντέρνα καπέλα των γυναικών τον 18ο αιώνα ήταν τα “Καπέλα Βοσκοπούλας” με τεράστιο χείλος στην άκρη για προστασία από τον ήλιο.

Τα σκουφιά (Bonnets) ήταν φτιαγμένα από μετάξι με ξύλινες λωρίδες ή κόκκαλο φάλαινας για πλαίσιο καθώς και μια ταινία που κρατούσε το καπέλο στο κεφάλι κατά την κακοκαιρία. Τον 19ο αιώνα, το μέγεθος των άκρων των σκουφιών άλλαξε από τεράστια σε μικρά.

Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, τα καπέλα επανεμφανίστηκαν στη σκηνή και ήταν της μόδας όπως και τα σκουφιά. Ξεκίνησαν ως καπέλα ιππασίας γυναικών και φτιαχνόντουσαν έπειτα ως ορειβατικά καπέλα, ως μικρά (pork pie) καπέλα, διακοσμητικά καπέλα για κούκλες με φτερά ή ψηλά καπέλα.

Κατά τον 20ο αιώνα τα γυναικεία καπέλα άρχισαν να μεταμορφώνονται από μικρά σε μεγάλα με τεράστια περιθώρια και μετά πάλι σε μικρά μεγέθη. Εξελίχθηκε με την μόδα και τα χτενίσματα, τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, τους πολέμους και περιορισμούς.

Τα καπέλα των ανδρών εξελίχθηκαν επίσης με το πέρασμα των χρόνων. Απλά καλύμματα κεφαλιού εξελίχθηκαν σε Capotain (ένα ψηλό καπέλο με μικρά περιθώρια και ζώνη με πόρπη) και έπειτα σε πλατύ, στρογγυλό καπέλο που προστάτευε από τον ήλιο και τη βροχή, και έπειτα σε τρίκοχο (tricorne). Τα τρίκοχα εξελίχθηκαν σε δίκοχα (ακόμα και ο Ναπολέοντας φορούσε δίκοχο).

Διάφορα σχέδια καπέλων αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα ή το ένα από το άλλο, όπως ο μπερές, το καουμπόικο, το ψηλό καπέλο, το σομπρέρο ή το φέσι. Με την πάροδο του χρόνου, η χρήση των καπέλων μειώθηκε. Σήμερα, φοριούνται για ειδικές περιστάσεις ή ως πρόχειρο ντύσιμο, αλλά όχι από όλλους όπως ήταν κάποτε.